Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Wspomnienie kapłana męczennika ANATOLA, metropolity odeskiego przypada 10 stycznia (23 stycznia).
Św. Anatol (Andrzej Grysiuk) urodził się 20 sierpnia 1880 roku w Kowlu na Wołyniu. Był synem powiatowego urzędnika. Ukończywszy seminarium duchowne, podjął naukę w kijowskiej Akademii Duchownej. Tutaj jako student złożył śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie. Uzyskał stopień magistra teologii i zajął się pracą naukową jako docent i profesor nadzwyczajny kijowskiej akademii. Specjalizował się w badaniach monastycyzmu syryjskiego przed podbojem arabskim. W roku 1911 otrzymuje godność archimandryty, a rok później zostaje inspektorem moskiewskiej Akademii Duchownej. W 1913 roku odbyła się jego chirotonia i mianowanie na biskupa czystopolskiego, wikariusza diecezji kazańskiej. Wkrótce został rektorem kazańskiej Akademii Duchownej. Po zdobyciu władzy przez bolszewików wszystkie prawosławne uczelnie zostały zamknięte, ale biskup prowadził nadal nauczanie pod pozorem prywatnych wykładów. W roku 1921 został aresztowany i skazany na rok więzienia. Po zwolnieniu św. Anatol obejmuje katedrę biskupią w Samarze, ale w roku 1923 zostaje znów aresztowany na skutek donosu.
Po ponownym zwolnieniu zostaje podniesiony do godności arcybiskupa, po czym OGPU aresztuje go po raz trzeci za „działalność antyradziecką”. Arcybiskup jest torturowany w śledztwie, po ciężkiej chorobie przechodzi operację w szpitalu więziennym, a następnie zesłany na trzy lata do Aszchabadu i Krasnowodska w Turkmenii.
W roku 1927 po powrocie z zesłania osiedla się w Moskwie. Św. Anatol poparł deklarację metropolity Sergiusza (Stargorodskiego) i był jego bliskim współpracownikiem. W roku 1928 został arcybiskupem odeskim i członkiem Tymczasowego Synodu, a w roku 1932 podniesiono go do godności metropolity. W tym czasie zamknięto niemal wszystkie cerkwie w diecezji i w całym Związku Radzieckim. Jedyną świątynią, która pozostała w Odessie i w której odprawiał nabożeństwa metropolita, była cerkiew św. Dymitra. Aresztowano także niemal wszystkich duchownych. Metropolita interweniował u władz w sprawie ich zwolnienia, ale wkrótce sam zaczął być wzywany przez OGPU (NKWD) na przesłuchania, a w lipcu 1936 roku aresztowano go i wywieziono do więzienia w Kijowie. Pół roku przebywał w bardzo ciężkich warunkach, po czym wysłano go w celu dalszego śledztwa do Moskwy. 27 stycznia 1937 roku metropolita został skazany na pięć lat obozu pracy.
W tym czasie św. Anatol był już ciężko chory, niemal całkowicie utracił władzę w nogach i cierpiał na wrzody żołądka. Mimo to przez kilka miesięcy po przybyciu do łagru na północy Rosji, w republice Komi, zmuszany był do pracy. Pod koniec roku nie był już zdolny do pracy, tracił wzrok. 10 (23) stycznia 1938 roku zmarł w szpitalu obozowym wskutek zapalenia płuc.
Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 170-171.