Zostań przyjacielem cerkiew.pl
ATANAZY Z BRZEŚCIA, mnich, męczennik (Prepodobnomuczenik Afanasij, igumien Brestskij), 5/18 września (rocznica śmierci), 20 lipca/2 sierpnia (rocznica odnalezienia relikwii w 1649 r.) i trzecia niedziela po Pięćdziesiątnicy (Sobór świętych białoruskich).
Urodził się około 1597 r. w pobożnej rodzinie Filipowiczów. Otrzymał wszechstronne wykształcenie i jakiś czas mieszkał na dworze Kanclerza Litewskiego Lwa Sapiehy. W 1627 r. złożył śluby zakonne. Najpierw przebywał w wileńskim Monasterze Świętego Ducha, następnie został mianowany przełożonym Monasteru Dubowskiego, a w 1640 r. wybrany ihumenem monasteru w Brześciu.
Atanazy wytrwale zbierał materiały dotyczące ucisku ludności prawosławnej ze strony Kościoła unickiego i rzymskokatolickiego w ówczesnej Rzeczypospolitej. Poszukując wszędzie obrońców swej wiary, kilkakrotnie jeździł do Warszawy. Składał petycje u króla, potępiając unitów występował w sejmie. Za swą działalność był kilka razy więziony.
Po raz ostatni świętego aresztowano w 1648 r. podczas powstania Chmielnickiego. Jezuici próbowali siłą zmusić go, aby wyrzekł się wiary prawosławnej. Nie doczekano się jednak tego, skatowano go, a następnie, nocą z 4 na 5 września 1648 r., zastrzelono na skraju lasu koło Brześcia. Jego ciało pogrzebano na miejscu kaźni. Osiem miesięcy później pod osłoną nocy przeniesiono je do Monasteru Symeonowskiego.
Wkrótce po śmierci miejscowa ludność uznała Atanazego za świętego. W obecności jego relikwii miały miejsce cudowne uzdrowienia. Odbyła się jego kanonizacja. W 1816 r. podczas pożaru relikwie świętego uległy znacznemu uszkodzeniu. Obecnie ich cząsteczki znajdują się m.in. w brzeskim soborze oraz Monasterze Leśnieńskim we Francji.
Święty uważany jest za opiekuna i orędownika wiernych zagrożonych atakami innowierców. Jest jednym z najbardziej czczonych świętych pogranicza białoruskiego. Znaczną czcią cieszy się też w Polsce, gdzie uważany jest za patrona Diecezji Warszawsko-Bielskiej.
Święty przedstawiany jest w czarnym habicie mniszym, z krzyżem w prawej ręce i zwiniętym zwojem w lewej. Ma niedługą, kędzierzawą i zaokrągloną brodę. Najczęściej spotykany jest na ikonach "Soboru świętych białoruskich".
oprac. Jarosław Charkiewicz