Zostań przyjacielem cerkiew.pl
BAZYLI WIELKI, arcybiskup Cezarei Kapadockiej (Swiatitiel Wasilij Wielikij, archijepiskop Kiesarii Kappadokijskoj), 1/14 stycznia i 30 stycznia/12 lutego ze św. Grzegorzem Teologiem i św. Janem Złotoustym.
Urodził się około 330 r. w Cezarei Kapadockiej w pobożnej rodzinie. Jego ojciec był retorem i prowadził własną szkołę. Do niej najpierw uczęszczał syn, po czym kontynuował nauki w Konstantynopolu i wraz ze swym przyjacielem Grzegorzem Teologiem w Atenach.
Po powrocie z Aten do ojczyzny w 356 r. Bazyli przyjął chrzest, po czym podróżował po pustyniach Syrii, Mezopotamii, Palestyny i Egiptu. Życie w samotności tak mu się spodobało, iż w pewnym odludnym miejscu założył monaster. Mieszkając tam wraz ze św. Grzegorzem, wsławił się pobożnością. Po pewnym czasie biskup Cezarei Kapadockiej Euzebiusz przywołał Bazylego z pustelni i w 365 r. wyświęcił go na prezbitra. Po śmierci Euzebiusza w 371 r. mnich objął cezarejską katedrę biskupią.
Będąc biskupem św. Bazyli prowadził nieustanną walkę z arianami. Mimo namów, a nawet gróźb zwolennika ariaństwa - cesarza Walentyna, święty pozostał wierny swym przekonaniom. Ciężka praca i nieustanne przykrości z ich strony tak wyniszczyły jego organizm, że 1 stycznia 379 r., mając pięćdziesiąt lat, zakończył swe ziemskie życie. Jego relikwie, wraz z relikwiami św. Grzegorz Teologa i św. Jana Złotoustego wkrótce przeniesiono do Konstantynopola. Obecnie część znajduje się w Bruges w Belgii, dokąd przewiezione je na przełomie XI i XII w. Jego głowa znajduje się w Amalfi pod Neapolem, a ramię w kościele S. Giorgio dei Greci w Wenecji.
Na polu teologicznym św. Bazyli był pierwszym, który ustalił określenie Świętej Trójcy jako "jedna natura, trzy hipostazy". Największą jego spuścizną jest ryt Świętej Liturgii (odprawianej w cerkwiach prawosławnych dziesięć razy w roku), zbiór zasad życia chrześcijańskiego dla wiernych, dwa zbiory zasad życia monastycznego oraz 350 listów.
Cała najbliższa rodzina świętego, co jest bodaj jedynym przypadkiem w dziejach Cerkwi, dostąpiła chwały ołtarzy: jego babka - św. Makryna, rodzice - św. Bazyli i św. Emelia, bracia św. Grzegorz, biskup Nyssy i św. Piotr, biskup Sebesty oraz siostra św. Makryna Młodsza.
Św. Bazyli należy do najbardziej czczonych świętych w Cerkwi prawosławnej. Ze względu na zasługi nadano mu miano Wielkiego. Wraz ze św. Grzegorzem Teologiem i św. Janem Złotoustym nazywani są "powszechnymi wielkimi nauczycielami". Bazyli Wielki uważany jest za ojca wschodniego monastycyzmu. Czczony jest też przez Kościół rzymskokatolicki.
Do św. Bazylego Wielkiego wierni zanoszą swe modlitwy głównie rozpoczynając pracę w fabryce lub zakładzie rzemieślniczym.
Święty przedstawiany jest w bizantyjskim stroju biskupim ozdobionym dużymi krzyżami. Ma krótkie, czarne, przyprószone siwizną włosy, długą, spiczaście zakończoną brodę, wysokie czoło i garbaty nos. W lewej ręce trzyma Ewangelię, prawą błogosławi lub przytrzymuje Świętą Księgę. Często występuje na ikonach "Soboru Trzech Hierarchów" wraz ze św. Grzegorzem Teologiem i św. Janem Złotoustym, różniąc się od nich przede wszystkim ciemniejszą karnacją i długą, czarną brodą.
W tradycji zachodniej św. Bazyli uważany jest za patrona zakonu bazylianów i sióstr Świętego Krzyża. Za atrybuty służą mu tu: czaszka, gołąb nad głową, paliusz i rylec.
Imię Bazyli pochodzi od greckiego słowa basileus - "król, cesarz".
opr. Jarosław Charkiewicz