Zostań przyjacielem cerkiew.pl
STEFAN, apostoł, pierwszy męczennik i archidiakon (Apostoł pierwomuczenik i archidiakon Stiefan), 27 grudnia/9 stycznia, 2/15 sierpnia (rocznica przeniesienia relikwii w 428 r.), 15/28 września (rocznica otwarcia relikwii w 415 r.) i 4/17 stycznia (Sobór siedemdziesięciu apostołów), zm. ok. 34.
Nie wiemy gdzie i kiedy się urodził. Należał do grona siedmiu diakonów, którzy zostali wyznaczeni przez apostołów do usługiwania przy stołach wdów. Poza Stefanem (zwanym też Szczepanem) wybór padł na Filipa, Prochora, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja. Stefan został przełożonym wszystkich, dlatego też nazwano go archidiakonem. Jego losy zapisano w szóstym i siódmym rozdziale Dziejów Apostolskich. Dzieje opisują też wydarzenia związane w wyborem diakonów i umęczeniem św. Stefana.
Obdarzony darem Świętego Ducha archidiakon wszędzie głosił Słowo Boże, a inni nie mogli sprostać jego mądrości. Szczególnie ostatnie kazanie Stefana w Sanhedrynie wywołało nienawiść Żydów. Został za nie oskarżony o bluźnierstwo na Boga i Mojżesza, wyprowadzony na przedmieścia Jerozolimy i ukamienowany. Bity modlił się: "Panie Jezu, przyjmij ducha mego. Panie, nie policz im grzechu tego". Wydarzenia te miały miejsce około 35 r., a św. Stefan miał wówczas niewiele ponad trzydzieści lat. Jego męczeństwo stało się ulubionym tematem malarzy i rzeźbiarzy chrześcijańskich, a kult świętego rozwinął się prawie natychmiast. Tradycja cerkiewna mówi, iż jego ciała strzegły zwierzęta, aż do chwili, kiedy pogrzebali go św. Nikodem i Gemailiel. Pochowano je niedaleko Jerozolimy, gdzie zostało odnaleziono w 415 r. W 428 r. z honorami przeniesione je do Konstantynopola, gdzie przebywają po dzień dzisiejszy.
Jako pierwszy chrześcijanin zamęczony za wiarę archidiakon Stefan nazwany został "pierwszym męczennikiem". Jego kult jest powszechny.
Na ikonach apostoł przedstawiany jest jako młodzieniec bez zarostu, z długimi lub krótkimi włosami, ubrany w szaty diakońskie (w okresie najwcześniejszym) białe, a od średniowiecza bardziej kolorowe i bogato zdobione. W prawej dłoni trzyma kadzielnicę, w lewej naczynie na kadzidło, lub rzadziej krzyż. Jako postać pojedyncza występuje rzadko. Najczęściej przedstawianą sceną jest kamienowanie świętego.
W sztuce zachodniej Stefan (nazywany Szczepanem) ukazywany jest również jako młody diakon w białej tunice lub bogato zdobionej dalmatyce. Jego atrybutami są: Ewangelia, kamienie na księdze lub w rękach oraz gałązka palmowa. Uważany jest za patrona kucharzy i tkaczy.
Imię Stefan pochodzi od greckiego słowa stephanos - "wieniec, korona; diadem; hełm; przepaska na czole".
opr. Jarosław Charkiewicz