Zostań przyjacielem cerkiew.pl
BAZYLI, kapłan męczennik (Swiaszczennomuczenik Wasilij), 21 kwietnia/4 maja i pierwsza niedziela czerwca (wg nowego stylu).
Św. męczennik Bazyli przyszedł na świat na błogosławionej przez Boga Ziemi Chełmskiej we wsi Teratyn u schyłku trzeciej ćwierci XIX w. Pochodził z dostojnej rodziny Martyszów, jego ojciec Aleksander był sędzią, potem zaś przyjął stan kapłański. Młody Bazyli, wychowywany w atmosferze bogobojności, uczył się w Chełmskim Seminarium Duchownym.
Na przełomie stuleci dwudziestosześcioletni Bazyli poświęcił swe życie służbie Chrystusowi przyjmując święcenia kapłańskie. Niedługo potem skierowany został do pracy misyjnej na odległej Alasce. Powierzona mu parafia była rozrzucona na wyspach (m. in. Afognak i Kodiak), zaś praca duszpasterska wymagała wiele trudu i poświęceń. Na kontynencie amerykańskim, także w Pensylwanii (USA) i Kanadzie, święty służył Kościołowi prawosławnemu przez niemal dwanaście lat.
Po powrocie do Europy o. Bazyli został w 1912 r. proboszczem parafii prawosławnej w Sosnowcu (Śląsk). Wkrótce nadeszły trudne chwile - po wybuchu I wojny światowej wraz z rodziną udał się w bieżenstwo i zamieszkał w Moskwie w monasterze św. Andronika, znosząc wiele trudów życia. W celu zapewnienia rodzinie środków do życia pracował nawet przy rozładunku wagonów kolejowych.
Po zakończeniu wojny św. Bazyli powrócił do Sosnowca. Wkrótce podjął inny trud na niwie Chrystusowej - rozpoczął tworzenie duszpasterstwa prawosławnego w Wojsku Polskim, aby objąć opieką duchową licznych służących tam prawosławnych chrześcijan. Dwa lata później, w 1921 r., mianowany został prawosławnym kapelanem wojskowym, a następnie naczelnym kapelanem wyznania prawosławnego w Wojsku Polskim. Podniesiony został również do wysokiej godności protoprezbitera. Prawosławnym duszpasterstwem wojskowym kierował przez kolejne niemal półtorej dekady, podejmując wiele trudnych wyzwań i rozwiązując złożone problemy na tym szczególnym polu pracy duszpasterskiej. Św. Bazyli był również bliskim współpracownikiem pierwszych metropolitów warszawskiego i całej Polski Jerzego i Dionizego. Uczestniczył w przygotowaniach do uzyskania autokefalii przez Kościół prawosławny w Polsce.
Po odejściu na zasłużony odpoczynek św. Bazyli powrócił w rodzinne strony - na Hrubieszowszczyznę, wraz z żoną i córkami zamieszkał w Teratynie. Właśnie tam przeżył tragiczne lata II wojny światowej, gdy przez Ziemię Chełmską przetaczały się wrogie armie i wybuchały konflikty.
Dla męczennika Bazylego Golgota nadeszła w czasie, gdy wielu cieszyło się już pokojem. Wielką musiała być nienawiść do sędziwego prawosławnego kapłana, gdy właśnie w Wielki Piątek 1945 roku - roku zakończenia wojny - na jego dom dokonano napadu. Tego szczególnego dla każdego chrześcijanina dnia, znosząc wielkie cierpienia, św. Bazyli przyjął wieniec męczeństwa, oddając swe życie za świętą Wiarę Prawosławną.
Ciało o. Bazylego pochowane zostało na cmentarzu w Teratynie. W październiku 1963 r. jego doczesne szczątki przewieziono do Warszawy i pochowano na wolskim cmentarzu. Na początku 2003 r. dokonano ekshumacji relikwii świętego i umieszczono je w cerkwi pw. św. Jana Klimaka w Warszawie.
Imię Bazyli pochodzi od greckiego słowa basileus - "król, cesarz".
za: www.lublin.cerkiew.pl