Grzegorz, biskup Nyssy (po 394)

Zdjęcie przedstwiającego postać św. Grzegorz, biskup Nyssy (po 394)

GRZEGORZ, biskup Nyssy (Swiatitiel Grigorij, jepiskop Nisskij), 10/23 stycznia, zm. 395

Urodził się około 335 r. w Cezarei Kapadockiej. Jego ojciec był retorem w szkole wymowy. Był młodszym bratem św. Bazylego Wielkiego, którego przypominał wyglądem zewnętrznym. Chrzest przyjął jako młodzieniec. Po ojcu obrał sobie zawód retora i wstąpił w związek małżeński.

Po śmierci małżonki poświęcił się ascezie. Za namową św. Bazylego przyjął święcenia kapłańskie, a w 372 r. został biskupem miasta Nyssa w Kapadocji. Początki jego urzędowania nie były łatwe, bowiem, jak mówił o tym św. Bazyli Wielki, Grzegorz był zbyt pobłażliwy i łatwowierny, a przy tym pozbawiony taktu. W późniejszym okresie na dwa lata został odsunięty od urzędu pod fałszywym zarzutem sprzeniewierzenia majątku Kościoła.

Święty Grzegorz znany jest jako żarliwy kaznodzieja i interpretator Słowa Bożego. Uczestniczył w II Soborze Powszechnym w Konstantynopolu (381 r.), gdzie był głównym autorem słów uzupełniających Nicejski Symbol Wiary, dotyczących nauki o Świętym Duchu. Sobór ten ogłosił go "Filarem Ortodoksji". Dla potomnych pozostał w pamięci jako człowiek otwarty i miłujący pokój, współczujący biednym i chorym.

Walczącego z herezją arian hierarchę z powodu ich intryg pozbawiono katedry i skazano na wygnanie. Dopiero po ośmiu latach cesarz Gracjan zrehabilitował go. Biskup zmarł około 395 r.

Do naszych czasów zachowało się kilka kazań i ksiąg napisanych przez św. Grzegorza w obronie prawosławia od herezji arian i Macedończyków. Najbardziej znane są dzieła: "O duszy i zmartwychwstaniu" oraz "Przeciwko przeznaczeniu".

Święty Grzegorz z Nyssy był jednym z trzech, poza świętym Bazylim Wielkim i św. Grzegorzem z Nazjanzu, tak zwanym Ojcem Kapadockim. Bronili oni Kościoła przed herezjami skierowanymi przeciwko Świętej Trójcy. Święty otoczony jest powszechnym kultem w całym Kościele prawosławnym.

W ikonografii święty przedstawiany jest w bizantyjskich biskupich szatach. Prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma Ewangelię. Ma bardzo podobne do św. Bazylego Wielkiego rysy twarzy, od którego różni go nieco krótsza broda i bardziej siwe włosy. W taki sam sposób ukazywany jest w sztuce zachodniej.

Imię Grzegorz wywodzi się z greki i oznacza "czuwający; czujny".

opr. Jarosław Charkiewicz