Zostań przyjacielem cerkiew.pl
ZACHARIASZ, prorok, sprawiedliwy (Prorok Zacharija roditiel Ioanna Priedtieczi), 5/18 września.
Był ojcem św. Jana Chrzciciela. Wraz z żoną - sprawiedliwą Elżbietą nie mieli dzieci. Pochodzili z rodu Aarona. Zachariasz sprawował funkcję kapłana w Świątyni jerozolimskiej, a Elżbieta była siostrą św. Anny - matki Przenajświętszej Bogarodzicy.
Bogobojni małżonkowie żyli zgodnie ze wszystkimi przykazaniami Bożymi w Ain Karem na zachód od Jerozolimy. W owych czasach brak potomstwa uważano za wielką karę Bożą. Pewnego razu podczas nabożeństwa Zachariaszowi ukazał się archanioł Gabriel, który obwieścił, że jego modlitwa o potomstwo została wysłuchana przez Boga i sędziwa już Elżbieta urodzi syna, który będzie "wielki przed Panem". Ogarnęło go zwątpienie czy jest to możliwe. Został za to ukarany odebraniem mowy. Brzemienność św. Elżbiety - przedstawiana w kontekście zwiastowania Matki Bożej - miała być dowodem, że "dla Boga nie ma nic niemożliwego".
Gdy Elżbieta była już w szóstym miesiącu ciąży, odwiedziła ją Maria, której archanioł Gabriel obwieści o cudownym poczęciu Jana Chrzciciela. Pospieszyła do Ain Karim, aby pogratulować swojej krewnej oraz by ją zastąpić w codziennych domowych zajęciach. Okazało się jednak, że Elżbieta wie o tajemnicy Bogarodzicy. Serdecznie winszując jej niezwykłego wyróżnienia, powtórzyła nawet część słów, wypowiedzianych do Matki Chrystusa przez archanioła Gabriela w chwili zwiastowania: "Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony owoc Twojego łona". Apostoł Łukasz kończy relację z odwiedzin Elżbiety przez Marię słowami: "Maria pozostała u niej około trzech miesięcy, potem wróciła do domu" (Łk 1,39-56).
Gdy sprawiedliwa Elżbieta urodziła syna, na ósmy dzień zebrali się ludzie, by nadać mu imię. Zapytany o swą decyzję Zachariasz napisał na tabliczce: "Jan jest imię jego" i w tej samej chwili odzyskał mowę. Napełniony Świętym Duchem zaczął prorokować o swym synu jako o Poprzedniku Pańskim.
Tradycja cerkiewna opowiada, że gdy król Herod usłyszał od mędrców, iż narodził się Mesjasz rozkazał, aby wszystkie dzieci w Betlejem i okolicy w wieku do dwóch lat zostały zabite. Sprawiedliwa Elżbieta ukryła się wraz z synem w górach. Żołnierze próbowali dowiedzieć się od Zachariasza, gdzie jest jego syn. Jednak ojciec nie zdradził tego. Zabito go więc pomiędzy świątynią i ołtarzem.
Sprawiedliwa Elżbieta zmarła czterdzieści dni po swym mężu, a św. Jan Chrzciciel, ochraniany przez Boga, przebywał na pustyni aż do dnia swego pojawienia się narodowi izraelskiemu.
Ciało Zachariasza odnaleziono w 415 r., przewieziono do Konstantynopola i umieszczono w wybudowanej ku jego czci świątyni. Obecnie w bazylice Laterańskiej w Rzymie znajduje się jego głowa, zaś pozostała część ciała w kościele św. Zachariasza w Wenecji. Tradycja cerkiewna nie wspomina natomiast o relikwiach św. Elżbiety.
W ikonografii święci Zachariasz i Elżbieta przedstawiani są prawie zawsze razem. Występują w cyklach poświęconych Janowi Chrzcicielowi, głównie w scenach zwiastowania Zachariasza o narodzeniu Jana, odwiedzin Marii Panny oraz w scenie, gdy Zachariasz pisze imię Jan.
Zachariasz wyobrażany jest jako starzec z wąską, siwą brodą sięgającą pasa. Ma na sobie jasne szaty kapłana izraelskiego. W jednej ręce trzyma zwój z napisem: "Błogosławiony Pan Bóg Izraela", a drugą nań wskazuje. Elżbieta jest również starszą kobietą, odzianą zwykle w czerwony płaszcz.
W sztuce zachodniej atrybutami św. Zachariasza są: gałązka oliwna w ręce oraz imię Jan. Niekiedy bywa przedstawiany na ośle, jako zapowiedź Chrystusa triumfującego w Niedzielę Palmową.
Imię Zachariasz pochodzi z jęz. hebrajskiego i oznacza "Bóg pamięta".
opr. Jarosław Charkiewicz