Focjusz, metropolita Kijowa (1431)

FOCJUSZ, metropolita kijowski (Swiatitiel Fotij, mitropolit Kijewskij i wsieja Rusi), 27 maja/9 czerwca (rocznica otwarcia i przeniesienia relikwii w 1472 r.) i 2/15 lipca (rocznica śmierci).

Z pochodzenia był Grekiem. Urodził się w mieście Monembasia. Jeszcze w młodości zamieszkał w pustelni pod duchową opieką starca Akakiusza. Tam złożył śluby zakonne i po latach mniszych trudów został metropolitą Monembasii.

W 1408 r. patriarcha konstantynopolitański Mateusz mianował Focjusza metropolitą kijowskim i całej Rusi. Do Kijowa przybył rok później w towarzystwie posłów cesarza i patriarchy. W marcu następnego roku przyjechał do Moskwy. Hierarcha zastał metropolię w bardzo ciężkim stanie - spustoszoną przez Tatarów i pozostającą bez kierownictwa przez cztery lata. Na domiar złego wkrótce na Rusi zapanowała zaraza i głód. Doszły też problemy związane z nieustannymi zabiegami księcia litewskiego Witolda, starającego się uzyskać zgodę na powołania na swych ziemiach oddzielnej, niezależnej od Moskwy metropolii. W takich złożonych warunkach sprawował swoją funkcję aż do śmierci - 2 czerwca 1431 r. Pochowano go pod soborem Zaśnięcia Matki Bożej na moskiewskim Kremlu.

W 1472 r. podczas robienia wykopów pod budowę kamiennego soboru Zaśnięcia Matki Bożej otwarto grób Focjusza, podobnie jak groby św.św. metropolitów Cypriana i Jonasza. Stwierdzono wówczas, iż ciała hierarchów nie uległy wpływowi działania czasu. Zostały umieszczone w specjalnych grobowcach w tej samej świątyni.

Ze względu na miejsce, z którego sprawował swą funkcję metropolita kijowski i całej Rusi Focjusz nazywany jest też metropolitą moskiewski i całej Rusi.

Święty przedstawiany jest w biskupich szatach z krzyżami, charakterystycznych dla hierarchów bizantyjskich. Na głowie ma niską mitrę. Prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma Ewangelię. Jego postać występuje też na ikonach przeniesienia relikwii metropolitów moskiewskich św. Cypriana i św. Jonasza.

Imię Focjusz wywodzi się od greckiego słowa phos- "jasność, światło".

opr. Jarosław Charkiewicz