Teofan Zatwornik (1894)

Zdjęcie przedstwiającego postać św. Teofan Zatwornik (1894)

TEOFAN REKLUZ, biskup Wyszy (Swiatitiel Fieofan, Zatwornik Wyszenskij), 10/23 stycznia i 16/29 czerwca (przeniesienie relikwi w 2002 r.), zm. 1894.

Św. Teofan (w życiu świeckim Jerzy Wasiljewicz Goworow) urodził się 10 stycznia 1815 r. w Guberni Orłowskiej w rodzinie duchownego. Z najlepszymi wynikami ukończył Orłowskie Seminarium Duchowne i Kijowską Akademię Teologiczną. Jeszcze jako student, w 1841 r. zdecydował się przyjąć stan zakonny. Władze cerkiewne kierowały zdolnego i uduchowionego mnicha na coraz to nowe stanowiska: od rektora Nowogrodzkiego Seminarium Duchownego, poprzez członka Misji w Jerozolimie, proboszcza cerkwi przy ambasadzie rosyjskiej w Konstantynopolu, do rektora Akademii Teologicznej w Sankt Petersburgu. Wszędzie wyróżniał się pracowitością, darem kaznodziejskim, zdolnościami organizacyjnymi i pisarskimi. Ostatni okres życia przyniósł mu doskonałą znajomość języka greckiego, francuskiego, hebrajskiego i arabskiego.

W 1859 r. archimandrytę Teofana mianowano biskupem tambowskim, a cztery lata później włodzimierskim. W 1866 r. pragnienie samotności doprowadziło go do otrzymania zgody na pozostawienie katedry i osiedlenie się w Pustelni Wyszenskiej. Tam zupełnie poświęcił się modlitwie i pracy pisarskiej.

Św. Teofan zbudował w swej celi kapliczkę Chrztu Pańskiego, w której przez ostatnie jedenaście lat życia codziennie sprawował Świętą Liturgię. Ogromna biblioteka i bogata korespondencja służyły mu pomocą w pracy pisarskiej. Do spuścizny św. Teofana należą: „Dobrotolubije”, „Wyjaśnienie Listów Apostolskich”, „Zarys chrześcijańskiej nauki o moralności” i „Droga do zbawienia”.

Teofan Pustelnik zmarł 6 stycznia 1894 r. Pochowano go w soborze Kazańskim Pustelni Wyszenskiej. W 1988 r. został kanonizowany przez Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jest jednym z bardziej znanych współczesnych ruskich świętych.

W ikonografii Teofan przedstawiany jest w biskupiej mantii, z panagią na piersi i czarnym kłobuku na głowie. Ma niedługą, rozdwajającą się u końca, jasnokasztanową brodę. Na piersi świętego spadają kosmyki długich włosów. Tradycyjnie dla tego typu ujęć, prawą dłoń ma złożoną w błogosławieństwie, a w lewej trzyma Ewangelię.

Teofan to imię pochodzenia greckiego, oznaczające "przejawienie się Boga" — złożone z theos ("Bóg") i phanes ("objawić się, ukazać się").

oprac. Jarosław Charkiewicz